Karaman ( Halil KODALAK 1878-1964 )
Karaman ( Halil KODALAK 1878-1964 ), Görele’nin Karadere Köyü’nün eski Çürükeynesil coğrafyası içersinde yer alan soyadına isim olmuş Kodalak Kıranı’ndandır. Çürükeynesil coğrafyası Kuyucuoğlu, Karaman, Hacıali Özdemir, Kemal Caba, Ahmet Caba, Mehmet Civelek, Sabri Özdemir ve Nazmi Özdemir gibi topluma mal olmuş ruhları şad olsun kemençeciler çıkarmış, Karadeniz Bölgesi’nde eşi benzeri olmayan bir coğrafyadır.
Görele’li Kemal İpşir (Durgaya) – Şırıp Horon Havası dinlemek için tıklayın…
Karaman, gelmiş geçmiş Göreleli kemençecilerin duayenidir. Havaları, derlemeleri kemençeyle çalına çalına bugüne değin gelebilmiştir. 1929 yılında İstanbul Belediye Konservatuarı, Paris de yaşayan Cemal Reşit Rey’in vasıtasıyla bir fanograf edinir ve yurt gezilerine başlanır. Bazı illerin halk oyunları da filme çekilir. Bu filmlerden sonra,1968 yılına kadar, halk oyunları filme çekilmemiştir. Ancak her ezgiyi kaydedecek kadar malzeme olmaması sebebiyle sadece önemli görülenler kaydedilir. Filmlerin Mimar Sinan Üniversitesi Sinema TV merkezinde olduğu sanılmaktadır. ( Kaynak: Sungu OKAN, Türk Halk Müziği Derlemeleri )
Hacı Ali ÖZDEMİR
1929 yılında Görele’ye de gelinir. Şu anki Karahacıoğlu binalarının bulunduğu taksi durağının olduğu yerdeki hükümet meydanında Karaman kemençe çalmış, Çürükeynesil horancıları folklor kıyafetleriyle Tuzcuoğlu horanını ve Şırıp Şırıp oyun havasını oynamışlardır. Oynayanların bir tanesi de merhum Hacıali Özdemirdir ( Kaynak: Hacıali ÖZDEMİR 1976 yılında Kumyalı mahallesi’nde ki anlatımları). Karaman’ın Çürükeynesil horancılarıyla 1953 yılında, Ankara da folklor kıyafetiyle çekilmiş resmini daha önce detaylarıyla Sağlık Köyü sitesinde yayınlamıştım. Bu filmlerin saklı kaldığı yerde bulunması durumunda yörenin en eski folklor ekibinin Çürükeynesil ekibi olduğu da günyüzüne çıkacaktır.
Ankara Devlet Konservatuarının 1943 yılı yurt gezilerinde Karaman dan derlediği türküler- ezgiler şunlardır.
1-Şırıp Havası ( Horan ) 01.08.1943 Giresun Görele, Karadere, kemençeyle horan
( Derin Obadan Gelir )
2-Bir Horan “ “ “ “
3-Divan ( A Canım ) “ “ “ kemençeyle
4-Memeler “ “ “ “
(Kaynak: Muzaffer SARISÖZEN, hayatı, eserleri ve çalışmaları Ankara 1997 Armağan Coşkun ELÇİ. Kültür Bakanlığı Yayınları.)
Şırıp oyun havasını; 1963 lü yıllarda Durgaya (Kemal İPŞİR), çalıp söylemiş, icrası teype (kaset çalar) alınmış, günümüzde kemençe severlerde ve internette mevcuttur. Söylediği iki mani türkünün sözleri:
Oy, tepe üstünde tepe
Gulakta altın küpe heyyy!
Gucağında uyusam
Öpe gözünden öpe şırıp şırıp
Oy, Giresin Giresin
Geldi seni göresim can can …
İpek mendil olasın
Cebimde guruyesin şırıp şırıp ….
Katip Şadi üstat da Şırıp oyun havasını kendi üslubuyla icra etmiştir. Takdir
kemençe severlerindir. Kasetlerde ve internette mevcuttur. Dinlemek için tıklayın…
Haburası neresi
Ören Obası Ören can can … …
Yar ile gonuşuyuk
Kör olsun bizi gören can can şırıp şırıp … …
Haburadan aşağa
Usul yavaş giderim
Söylenen kelemlere
Çok teşekkür ederim can can … …
Haburası dörtlüğünü burada yine söylemiş.
Haburadan aşağa
Yolum buğdalıkdandır
Ölüyorum çiçeğem
Bilir sevdalıktandır
Kemençemin üstüne
Teller asılı teller
Yine aklıma geldi can can … …
Konuştuğumuz günler can can … … şırıp şırıp …
Yeni kuşak Mehmet Gündoğdu da internetteki icrasında Şırıp oyun havasını , Durgaya’nın ses kayıtlarından esinlenerek , kemençe yayını biraz fazlaca dolamıştır. Dörtlüklerde yer değiştirmiştir. Şırıp oyun havasının özüne sadık kalmıştır.
Görele Kemençe ve Horan Derneğinin kurulduğu günlerde TRT Trabzon Radyosu Görele Belediyesi’nde iki saatlik canlı yayın yapmış, Hayrettin GÜNAY öğretmenim kemençenin tarihi ile bilgiler vermiş, Katip Şadi üstat Görele havalarından gaydalar sunmuş, Haşim Torun da Şırıp oyun havasını ilk kez TRT kurumunda canlı yayında icra etmiştir.
Gün gelmiş, Karadeniz TV lerinde Şırıp ( Horon ) Mustafa Şafak klibiyle TV izleyicilerine sunulmuştur. Kemençeyi de Mehmet Gündoğdu çalmıştır. Dörtlük aralarında da hop hop hoppa ! Ooh ooh yaşa! E he he he ! söylemleriyle bize merhum İsmet Şadi’yi hatırlatmıştır. Klibin bitiminde sponsorlarına ve Mehmet Gündoğdu’ya teşekkür edildiği halde, eserin Karaman’a, kaynak kişisinin de Durgaya ya ait olduğu belirtilmemiştir. Etik değerler bakımından yanlış yapılmıştır.
Mehmet Gündoğdu, güzelim Harşit Vadi’sinin kara taştan bahçe ve tarla bağlağı, köy değirmenleri yapan, eli öpülesi ustalarıyla ünlü bir coğrafyasındandır. O coğrafya Çürükeynesil coğrafyası kadar büyüktür. İ.T.Ü. müzikoloji bölümünü bitirmiş, İstanbul da bir üniversitenin lisans sınavını kazanmış, üniversitede araştırma görevlisi olarak görevine devam etmektedir.
Araştırmacı, halk bilimci Hayrettin GÜNAY öğretmenim, Yeşil Giresun Gazetesi’nde 11 Eylül 2011 tarihli kemençemin üstüne (1) adlı yazısında Tonyalı eğitimci M. Arif ALTUNBAŞ’ın Trabzon da 1998 yılında “ Karadeniz Günlüğü” dergisinde yayınlanan “ Horanlarımız ve Anılarımız sayı 3”ten alıntı yapar. M. Arif ALTUNBAŞ’ın köy enstitüsü öğrenciliğinde halk oyunlarına, horana, halk bilimine ilgi duyduğunu belirtir. M. Arif ALTUNBAŞ, horan ekibiyle yurt içi ve yurt dışı yarışmalara katılmıştır. “ Bir gün Cnstantine bir soru yönelttim. Horanlar bizim, ama bu bu horan kıyafetleri kimin? Dedim. Soruma karşılık olarak Cnstantin bana, sen öğretmenin ama bir şey bilmiyorsun. Elevi denen bir yer var. Şimdi oraya ne diyorsunuz? Elevi’nin Görele olduğunu biliyordum. Görele dedim. Orası kemençenin menşeidir. Kemençede kıyafetlerde sizindir dedi.”
Elevi, tarihte Kürtün’e bağlı Eynesi Köyü’nün veba salgını nedeniyle 1796 yılında adı Çürükeynesil’e dönüşen yerin kuruluş yerinin adıdır.
Görele kemençe ve horan günlerinde, kemençe üstatları Katip Şadi, Sami Günay ve genç kuşak kemençecilerle Görele caddelerinden kemençe çalarak, hükümet meydanına gelebilen, Karaman sevdalısı, araştırmacı, eğitimci Mehmet Gündoğdu’nun Karaman ve Durgaya’nın adının yad edilmediği bir klip icrasında bu hataya nasıl düştüğüdür.
“Şırıp oyun havasına tuzcuoğlu, hamzabaş hasbal, tenku havalarından sonra yorulan horancıları dinlendirmek ve sonunda horanı bitirmek amacıyla geçilirdi. En çok da Çürükeynesil ve Haydarlı da oynanırdı. Kaynak: Hacıali Özdemir anlatımları 1976.”
Mesele, türkülerin, havaların kimler tarafından çalınıp söylendiği değil, yaratıcılarının yad edilerek çalınıp söylenmesidir.
Şırıp Şırıp Oyun Havası mı
Derleyen: Karaman ( Halil KODALAK )
Kaynak kişi: Durgaya ( Kemal İPŞİR )
Yöre: Görele, Karadere
Bu gün bu coğrafyada Sami Günay, Burhan Caba, Şevki Özdemir, Hüseyin Özdemir, Mehmet Maksutoğlu, Mustafa Naci Keskin ve Haşim Torun kemençeleriyle merhum üstatların izinden kendilerine özgü stilleriyle kemençe çalma geleneğini sürdürmektedirler.
Haydar Hüseyinoğlu, Mehmet Gündoğdu, Ümit Çatalbaş, Necmettin Yayla, Haşim Torun
Kemençeli Kemal Çaba asker arkadaşları ile
Nazmi Özdemir
Sabri Özdemir
Burhan Caba ve Meymar (Mimar) Salih (Mülayim) Uğurlu
Kemençe Kemal Caba, Salih Ekiz, Ahmet Tonga, Ömer Kocaoğlu, Salih Kahveci, Lütfi Erbaş,
Ali Usta, Sabri Kahveci, Hayrettin Erkmen, Mustafa Demiral ve Karaman Ankara 1953-1954
Sami Günay ve Mehmet Gündoğdu