ÇÜRÜKEYNESİL TARİHÇİĞİ – BÖLÜM – 2

KÜRTÜNE BAĞLI EYNESİ

            15 ve 16. Yüzyıllarda Giresun (Sosyal ve Ekonomik Hayat) Mehmet FATSA Giresun İl Özel İdaresi Kültür serisi -1 adlı eserinin 98 sayfasının 5. bendinde Eynesi (Sağlık 117) Başbakanlık Osmanlı Arşivinden bilgi edinilen sayfa numaraları ile 118- Türkiye’ deki tarihi adlar üzerine yapılan bir incelemede, Eynesil adının, bir Hıristiyan azizin adına izafeten ( Aya Vasil’den) galat olarak türetildiği iddia edilirse de bu bilgi mevsuk değildir. (Bkz. Bilge Umar, Türkiye deki Tarihsel adlar. İstanbul 1993 s.264)  dip notunu düşmüştür.

           Eynesil İlçesine adını veren bu Müslüman Türk köyünün sahilde bilinen yerde değil de Görele sınırları içinde Çömlekçi Deresi üzerinde kurulduğu anlaşılmaktadır. Nitekim bu gün halkın ‘Çürükeynesil’ imlasıyla andığı bir mahalle halen mevcudiyetini korumaktadır. Bu ismin ne anlama geldiğini, bir takım tevatür dışında şimdilik bilemiyoruz.

            Şimdi yaşlılarımızın söylediklerini hatırlayalım. Deniz kıyısında Andal dediğimiz yerler, bu gün bile Ustalı, Kahveci ve Kırtorunlarındır. Kırtorunların da Torundan Kırtorun’a dönüştüğü daha yakın hadisedir. Salih Kırtorun bunu araştırmasında belirtmiştir. Görele Kaymakamı Soyadı kanunu çıktığı yıllarda Köyde Torun soyadının fazla oluşundan bu sülalenin büyüklerine sizin de soyadınız Kırtorun olsun der. Böylece Kırtorun soyadını alırlar. (Yusuf Kırtorun – merhum, Mehmet Kırtorun – merhum ve Hüseyin Kırtorun – merhum anlatımları). Bu günkü Görele ilçe stadının eski tapuda kayıtları Çürükeynesillilerin üzerine olduğu, sonraları kamulaştırıldığını bizim kuşaktan bilmeyen yoktur. Etrafında ki arsaların çoğunluğu da yine bizim Çürükeynesillilerindir.

            Eynesi Köyü’nün sahilde kurulduğunu bu kaynak eserden de öğreniyoruz. Bu yörenin kayıtlarını ihtiva eden en eski yazılı kaynak 1486 tarihli vergi defteridir. Bu tarihte köyde 34 nefer vergi nüfusu vardır. Bunlardan 28 i çiftçi hane, üçü yetişkin bekar erkek, iki kişi muaf ve bir kişi de müsellem yani askerdir. Bu tarihte köyün toplam 1174 akça olan vergileri Abdi Koca, Yusuf ve kardeşi Osman adlı üç sipahi arasında taksim edilmektedir.

            1515 te köyde 50 nefer vergi nüfusu tespit edilmiştir. Üç gruba ayrılmış olan köy halkından birinci grup 42 çiftçi hanesidir. Vergilerden kısmen muaf olan ikinci grup beş hane, müsellem olan üçüncü grup ise üç hanedir. Bu tarihte Ebubekir oğlu Yahya Beyin tımarı olan köyden 1700 akça vergi tahsil edildiği anlaşılmaktadır.

            1530 da 53 hane ve  bir yetişkinden 2000 akça vergi alındığı ifade edilmiştir. 1554 de Eynesi de 55 nefer vergi nüfusundan 40 ı çiftçi hanesi, biri yetişkin bekar, 11 i muaf ve üçü ise müsellem olarak tespit edilmiştir. Bu durumda 1554 te Eynesi köyünün nüfusu yaklaşık olarak 275 kişidir. Bu tarihlerde hiç birinde gayri Müslim kaydı yapılmamıştır.

            Prof. Dr. Faruk SÜMER 1992 Tirebolu Tarihi adlı eserinde ‘ikinci Mahmut zamanında 1831 yılında yapılan nüfus sayımında Tirebolu’nun kasaba ve köylerinin nüfusunun ne olduğunu maalesef bilmiyoruz. Çünkü Tirebolu’nun bu sayımla ilgili nüfus defteri hükümet konağında çıkan bir yangında yanarak bize kadar gelmemiştir’.

            Aynı eserin 96 sayfasında 83 madde Kürtüne bağlı Eynesi, 1515 yılı durumları

Hane ( Benek ) 34, Caba 3, mücerred 1, zemin 4, Hasıl akça 1700, raiyyet buyurulan aynı köyün muafları 4, caba 1, hasıl akça 200, raiyyet bulunan aynı köyün müsellemleri 3, hasıl akça 200 olarak yazılıdır. Bu bilgilerle Mehmet FATSA’nın bilgilerinin aynı olduğunu görüyoruz.

            1869 sayılı salnamede s.84 Görele, Tirebolu ilçesinin nahiyesidir. Tirebolu ya bağlı Görele Nahiyesi’nin 54 köyü vardır. Ertesi yıl 1870 yılına ait salnamede Görele’nin köy sayısı  47 olarak veriliyor.1874-1875 yılında Görele müstakil bir kazadır. 1876 yılında belediye teşkilatı kuruluyor.

            Pof.Dr. Faruk Sümer Tirebolu Tarihi s.58 de Abdi Koca ile Yusuf ve kardeşi Osman’ın tımarları hane 18, mücerred 3, benek 8, hasıl akça 1174, muaf 2, müsellem 1 . 1486 tarihli vergi kayıtları ile ayni bilgiler olduğunu görüyoruz.

            1861 yılında Görele Kazasının vergi yükü 17.000 kuruştur.

1- Cimide 8.487 kuruş

2-Derekuşçulu 6.343 kuruş

3-Çürükeynesil 5.600 kuruş

4-Görele İshaklı ( Bu günkü EYNESİL ) 4173 kuruş

5-Menteşeli 4.847 kuruş

6-Nefsi İshaklı 3.777 kuruş

7-Dere İshaklı 3.719

8.Zıva çatağı 3.456 kuruş

9-Türkeli 3.193 kuruş

10-Koyun Hamzalı 2.403 kuruş

11- Çarşı mahallesi 700 kuruş tur.

            Köyümüzün ödenen vergi sırasında üçüncü sırada olması köyümüz halkının durumunu daha iyi belirtmektedir. Günümüzde ise Köyümüzün bir ferdi olan Ramazan USTA, üç yıldır Giresun ili vergi rekortmenidir.

            TİREBOLU KAZASI NİKAH KAYITLARI ( 1861- 1906 ) Ayhan YÜKSEL kitabevi yayınları

            Görüldüğü gibi 1861 1906 tarihleri arasında köyümüzde 12 resmi nikah kıyılmıştır. Bu tarihlerde bile köyümüzün ileri seviyede olduğunu söyleyebiliriz.

            Yine Ayhan Yüksel. Trabzon Vilayetinde yer adlarını ve idareyi yapıyı değiştirme girişimleri adlı eserinde 27 Ekim 1915 yılında Enver Paşa’nın yayınladığı emirname dikkat alınarak 23 sayfadan oluşan defter, 1 haziran 1332 de ( 14 haziran 1916 ) vilayet encümeni tarafından tetkik ve tasdik edilerek 20 haziran 1332 de ( 3 temmuz 1916) Dahiliye nezaretine gönderildi.

            Bu listeye göre Görele Kazası 3 mahalle ve 57 köy ihtiva ediyordu.

Eski mahalle adı         Yeni mahalle adı                    Bu günkü mahalle adı

Eleğü kasabası            Feyziye                                    Görele Kasabası

Çarşu                           Çarşu                                         Çarşı

Çarşu-yı Rum              Kumyalı                                     Kumyalı

Eski ( Karye ) adı        Yeni ( Karye ) adı                   Bu gün kü köy adı

Çürükeynesil              Çürüklü                                    Sağlık            1916 yılında köyümüzün adının Dahiliye nazırlığına giden yazıda Çürükeynesilden Çürüklüye dönüştürüldüğünü görüyoruz. Bu isim resmiyette pek kullanılmamış görülmektedir.